De eerste versie van het centrale algoritmeregister van de overheid staat sinds vanmiddag live. Daarmee is een eerste stap gezet in een proces dat duidelijkheid biedt hoe de overheid algoritmes inzet.
Op zijn vroegst in 2024 moeten alle voor burgers toepasselijke algoritmen de het register verplicht zijn opgenomen en inzichtelijk zijn. Maar het kan ook een jaar of meer langer duren, mede omdat de voorgestelde Europese ai-verordening nog niet definitief is vastgesteld.
Met de lancering van het centrale onderdeel van het publieke algoritmeregister zijn gegevens over de gebruikte ‘rekenrecepten’ thans op één plek doorzoekbaar voor iedereen. Het kabinet wil dat algoritmes zijn te controleren op discriminatie en willekeur. De Toeslagen-affaire heeft de roep om zo’n register nog versneld.
Tekort
Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering) erkende vandaag dat de transparantie over de inzet van algoritmes door de overheid tekort schiet. Dankzij een centraal register kunnen burgers de overheid kritisch volgen en bevragen of zij zich aan de regels houdt. Het register kan ook bijdragen aan het beter uitlegbaar maken van de toepassing en uitkomst van algoritmes, schrijft Van Huffelen aan de Tweede Kamer.
De staatssecretaris benadrukt dat dit register een eerste versie is. Ze loopt daarmee vooruit op de kritiek bij andere registers (van gemeenten) dat daar maar heel weinig algoritmes in voorkomen. De meeste registers die overheden tot nog toe hebben gepubliceerd, beperken zich tot een uitleg van wat bepaalde applicaties of diensten doen. Ook worden overzichten gegeven van verwerkte (persoons)gegevens. Maar de beslis- en rekenregels die ingezet worden, blijven vrijwel altijd in het duister.
Van Huffelen erkent dat doorontwikkeling beslist nodig is. Het komend jaar zal in overleg met overheden worden gewerkt aan een eenduidige registratie van algoritmes. Haar uitgangspunt blijft dat overheidsorganisaties zelf verantwoordelijk zijn voor het inzage geven in algoritmes en daarmee het opstellen en het beheer van een algoritmeregister. Hieronder vallen ook het borgen van de kwaliteit, compliance en interne implementatie van het register.
Metadatastandaard
De staatssecretaris onderstreept het belang dat de centrale registratie van algoritmes eenduidig en bruikbaar moet zijn. Daartoe moeten overheden hun algoritmes op dezelfde wijze beschrijven. Een metadatastandaard is noodzakelijk voor die eenduidigheid. In de eerste versie van het algoritmeregister wordt gebruik gemaakt van de metadatastandaard van het innovatieproject Consortium Publieke Controle op Algoritmes.
De huidige metadatastandaard is een eerste versie en wordt, samen met andere departementen, uitvoeringsorganisaties, provincies en gemeenten, doorontwikkeld. De broncode van het algoritmeregister zelf staat online. De komende tijd zal het register worden uitgebreid en doorontwikkeld. Ook zullen meer instrumenten worden geïntroduceerd om algoritmes te reguleren. Daaronder vallen een implementatiekader algoritmes, de Europese ai-verordening die er straks gaat komen alsmede het regelen van het toezicht op algoritmes.
Lees ook