Alexandra van Huffelen (D66)
De benoeming van Alexandra van Huffelen als staatssecretaris voor Koninkrijkrelaties en Digitalisering komt als een verrassing.
De D66-politica heeft geen enkele aantoonbare bestuurlijke ervaring met overheids-ict. Ze neemt feitelijk de rol over van de huidige demissionaire staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken) als het gaat om de ict bij de departementen en andere organisaties binnen het Rijk. Ook Knops deed de Koninkrijksrelaties 'erbij'. Van Huffelen zal sterk zijn aangewezen op input vanuit de ambtelijke top van haar ministeries.
Opvallend is dat D66, een partij met relatief veel interesse voor ict, geen zwaargewicht op dit gebied heeft gekozen. De 53-jarige bestuurskundige was zeker geen gedoodverfde kandidaat.
Waar de namen van voormalig Euro-parlementariër Marietje Schaake, de Almeerse burgemeester Franc Weerwind of oud-Kamerlid Kees Verhoeven veelvuldig werden genoemd, was het de laatste weken stil rond de demissionair staatssecretaris van Financiën in Rutte III. Van Huffelen zal de Toeslagen-affaire, samen met Hans Vijlbrief verantwoordelijk voor de Belastingdienst, in ieder geval niet afhandelen.
Begrip tonen
Tijdens haar twee jaar durende staatssecretaris hield ze zich primair bezig met toeslagen en douane. In die rol heeft Van Huffelen kunnen ervaren hoe belangrijk het is dat wetgeving uitvoerbaar is, ook uit oogpunt van ict Aan de problemen bij de Divisie Toeslagen van de Belastingdienst zat zeker ook een ict-aspect. Ze zal als staatssecretaris hebben gezien hoe groot de rol van de ondersteunende processen kan zijn. De omslag naar datagedreven werken pakte bij de Belastingdienst op zijn zachtst gezegd verkeerd uit.
Bij de douane had Van Huffelen de taak de digitale dienstverlening te verbeteren. Het aangiftesysteem voor e-commerce moest worden vereenvoudigd. Ze zat te kort bij Financiën om haar rol te kunnen duiden.
Van Huffelen onderscheidde zich als staatssecretaris door veel begrip te tonen en altijd een open oor te hebben voor critici. Daarvoor was ze bijna zes jaar algemeen directeur van het GVB Amsterdam, bepaald geen gemakkelijke organisatie om te leiden. Ze was kort Eerste Kamerlid. Voor haar aantreden in de hoofdstad was ze wethouder van onder meer Duurzaamheid in Rotterdam.
Frisse blik?
In haar nieuwe rol moet de D66-politica vooral de strategische hoofdlijnen bij de digitalisering van de overheid bewaken, een voor haar onbekend terrein. Ze zal de grote versnippering moeten tegen gaan. Haar partijgenoot oud-Kamerlid Kees Verhoeven wees onlangs nog op deze belangrijke taak voor de nieuwe staatssecretaris.
Van Huffelen moet in het kabinet invulling geven aan de niet onaanzienlijke ambities op digitaal gebied. Dit betekent onder meer een wettelijke regeling van de controle op algoritmes, meer aandacht voor uitvoeringstoetsen, de aanpak van Big Tech, het terugdringen van het digibetisme en meer regie op de digitale infrastructuur.
Maar haar portefeuille is niet heel breed. Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) valt onder Dilan Yesilgöz (Justitie en Veiligheid). Telecommunicatie en digitale mededinging blijven bij Economische Zaken, het ministerie dat wordt geleid door Micky Adriaansens. Als minister van Binnenlandse Zaken komt de inlichtingendienst AIVD onder Hanke Bruins Slot, net als de omstreden Omgevingswet.
De digitalisering van Defensie ligt op het bord van Kajsa Ollongren. Het is de vraag welke thema’s Van Huffelen voortvarend zal oppakken en waar ze haar politieke gewicht laat gelden. Ze heeft in ieder geval geen ‘legacy’ om in it-termen te blijven. Een frisse blik kan geen kwaad.
Lees ook