Vandaag en morgen debatteert de Tweede Kamer met de Tijdelijke Commissie ICT over het rapport 'Naar grip op ICT'. Belangrijkste aanbeveling is de instelling van een Bureau ICT-toetsing (BIT). Volgens Chris Verhoef, hoogleraar informatica aan de VU, ligt er echter al sinds 1990 een Besluit Informatievoorziening Rijksdienst. Dat besluit verplicht het ministerie van Binnenlandse Zaken onafhankelijke contra-expertises uit te laten voeren. Ondanks die verplichting is dit in de afgelopen bijna vijfentwintig jaar niet of nauwelijks gebeurd, stelt Verhoef in een interview met iBestuur.
Een van de voorstellen van de Tijdelijke Commissie ICT is de instelling voor vijf tot zeven jaar van een Bureau ICT-toetsing (BIT). Deze tijdelijke autoriteit toetst aan de hand van tien basisregels alle projecten van de overheid boven de vijf miljoen euro waarbij ict een belangrijke rol speelt.
In een interview met iBestuur, het platform voor de iOverheid, wijst hoogleraar Verhoef, op het bijna een kwart eeuw oude Besluit Informatievoorziening Rijksdienst (IVR 1990). Dat stelt: 'Voordat een geautomatiseerd informatiesysteem wordt ontwikkeld, ingevoerd of gewijzigd, waarbij aanzienlijke risico’s bestaan, laat de minister wie het aangaat een onafhankelijke contra-expertise verrichten.'
Verhoef stelt vast dat er dus al 24 jaar contra-expertises zouden moeten zijn uitgevoerd. 'Maar ik heb er nog nooit een gezien. De onderzoekscommissie ook niet, want die wijdt er geen woord aan. Binnenlandse Zaken mag er zelfs eisen aan stellen, bijvoorbeeld dat voor de start van een project een risicoanalyse moet worden uitgevoerd, maar heeft dat blijkbaar nooit gedaan. Men heeft al 24 jaar een handvat in handen dat lijkt op het BIT, dat de commissie nu voorstelt. Blijkens alle faalprojecten heeft dat onvoldoende effect gehad. Nee, ik word niet blij van de performance van het ministerie op dit vlak.'
Geen tanden
De hoogleraar meldt verder in het interview te vrezen dat het BIT uiteindelijk wordt ondergebracht bij Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), en niet rechtstreeks onder de minister-president, bij Algemene Zaken. Hij vreest dat het toetsingsbureau dan een tandeloze tijger wordt en wijst op de Nationaal Commissaris Digitale Overheid, die de e-overheid moet redden en bij BZK is ondergebracht. 'Deze heeft geen mandaat, geen verantwoordelijkheid en geen doorzettingsmacht en die zijn alle drie nodig. Je schuift er als minister iemand tussen die je kunt ontslaan als het misloopt. Anders moet de minister zichzelf ontslaan.'
In het uitgebreide interview pleit Verhoef verder voor het invoeren van een ict-bouwvergunning, zoals bij fysieke bouwprojecten ook vanwege het Bouwbesluit een vergunning nodig is. Het toezicht hierop kan dan bij het BIT worden ondergebracht, vindt de hoogleraar.
Lees ook