Ict-coryfee Jan Baan mengt zich in het politieke debat over toezicht op ict-projecten bij de overheid. Voorafgaand aan het debat over het rapport 'Naar Grip op ICT' dat op 8 april 2015 in de Tweede Kamer is gehouden, heeft Baan met een denktank vijf inzichten en visies gedeeld die sterk afwijken van de voorstellen in het rapport van de Commissie Elias.
Jan Baan wil de operationele verantwoordelijk voor ict-investeringen door de rijksoverheid neerleggen bij één persoon waarvan de agenda wordt gedomineerd door nieuwe ict-toepassingen voor de burger, niet door controle van projecten uit het verleden.
Baan is geen voorstander van de opzet van een Bureau ICT Toetsing (BIT) zoals dat in het rapport wordt geopperd. Baan: 'Uiteraard moet voorkomen worden dat ict-leveranciers de overheid uitmelken. Het BIT zou versterkt moeten worden met wetenschappers, ict-managers van grote overheidsprojecten en ict-ondernemers.'
De kern is dat de Baan-denktank zich niet concentreert op het verleden, maar op de toekomst, niet op grote projecten, maar kleine en niet op verouderende technologie, maar op moderne smart-technologie, niet op controle achteraf, maar sturing, ook van operaties vooraf.
Jan Jaap Kanis, commercieel director Vanenburg Group en lid van de denktank, vat de beraadslagingen van de denktank in vijf korte punten samen:
1)Toekomstige ict-agenda moet primair gedomineerd worden door nieuwe ict -toepassingen voor de burger en secundair door de controle op ict-projecten;
2)Focus dient te liggen op de toetsing van de opstart van projecten met de nadruk op een iteratieve aanpak;
3)Grensverleggende producten en diensten van start-ups zijn de basis voor het starten van innovaties, georganiseerd langs de as van een bewijsclaim;
4)Overheid geeft in de rol van launching customer het voorbeeld, door (veelal kleine) voorbeeldprojecten te implementeren (de overheidscloud met de basisgegevens van de burger als lichtend voorbeeld);
5) De businessregel gedreven aanpak is het uitgangspunt bij het toepassen van internettechnologie in combinatie met flexibele applicaties (apps);
Opknippen
De denktank adviseert grote projecten op te knippen in kleine, in zichzelf rendabele ,projecten, omdat kleine projecten van minder dan twee miljoen euro sneller uitvoerbaar zijn en minder risico met zich meebrengen.
De groep pleit voor een vijfjarenplan dat vernieuwende toepassingen faciliteert, waarbij grensverleggende producten en diensten van start-ups toegepast worden in overheidsprojecten. De overheid zou hierin veel meer moeten optreden als 'launching customer' met nieuwe, kleine voorbeeld-projecten, die vaak bestaan uit apps.
App en samenwerking
De visie van Jan Baan is één app voor mobiele apparatuur, waarmee burgers en hun bedrijven alle transacties met hun overheden kunnen doen. Eén digitaal ecosysteem voor producten en diensten van overheden. Denk daarbij aan adreswijzigingen, aangiften van geboortes en overlijden, betalen van belastingen, uitkeringen, chatten en bellen met ambtenaren die je ergens voor nodig hebt. Denk aan transacties op het gebied van zorg, sociale zekerheid, onderwijs, openbaar bestuur. De overheid spendeert de helft van wat Nederlanders met elkaar verdienen, dus het gaat om een enorme markt.
Volgens Baan is samenwerken het devies. 'De consequentie is dat de Rijksoverheid het tot nu toe bestaande beleid van 'laat duizend bloemen bloeien' voor overheidsdiensten doorbreekt. De eigen bevoegdheden op het gebied van automatisering van bijvoorbeeld gemeenten en zorginstellingen worden beperkt. De bestaande concurrentie tussen bijvoorbeeld gemeenten of ziekenhuizen om hun eigen ict-beleid door te voeren komt teneinde.'
Hij bepleit als concreet voorbeeld een overheidscloud waar alle naw-gegevens van de burgers één keer centraal worden beheerd. Nu is dat inefficiënt omdat elk van de bijna vierhonderd gemeenten op ieder hun eigen manier met een zelfgekozen systeem werkt. In de nieuwe situatie kan het een online-service zijn, waar de hele Nederlandse bevolking en industrie baat bij heeft.
Concrete ideeën
Ook andere leden van de denktank hebben concrete ideeën over de uitvoering van de vijf genoemde punten.
Hans Konstapel van Constable Research vindt de oprichting van een RijksITInnovatieLab, dat wordt verbonden met het Future Center LEF van Rijkswaterstaat, de meest concrete actie om de denkbeelden concreet te maken.
Lead architect van grote overheidsprojecten Art Ligthart, beweegt zich op het terrein van de steeds verder uitdijende regelgeving. Hij roept op om de regeldruk drastisch te verminderen en om alle regelgeving vast te leggen in een Smart Regulations Laboratory.
Consultant Bert Landman ziet steeds meer decentralisatie en individualisering waardoor regie onmogelijk is geworden in een 'neoliberaal sprookjesbos van goede bedoelingen'. Hij probeert in rapporten het debat enigszins te ordenen en hoopt dat de politiek iets oppikt van de voorstellen van de Baan Denktank.
Lees ook