'Gebrek aan ICT-vaardigheden remt bedrijf'

Gebrekkige digitale vaardigheden van personeel leiden tot minder productiviteit. Managers zijn zich daar onvoldoende van bewust. Dat stellen onderzoekers van de Universiteit Twente. Zij pleiten voor gestructureerde ict-trainingen en meer aandacht voor ict-competenties tijdens de werving van personeel.

Dat schrijven ze na onderzoek naar digitale vaardigheden onder 51 managers en twaalfhonderd eindgebruikers in opdracht van Digivaardig & Digiveilig. Alexander van Deursen stelt dat leidinggevenden onvoldoende zicht hebben op het niveau van ict-vaardigheden van het personeel. 'Er is onvoldoende monitoring, vaak wordt verondersteld dat de bestaande ict-competenties voldoende zijn. In de praktijk blijkt dit niet altijd zo te zijn, waardoor werknemers in de problemen komen en hun werk niet goed kunnen doen. Formele hulpmiddelen als trainingen kunnen uitkomst bieden maar worden te weinig ingezet, dat is echt een gemiste kans.'

In maart 2012 presenteerden de onderzoekers al een rapport waaruit bleek dat de Nederlandse werknemer dagelijks 8 procent van zijn werktijd aan ict-problemen en gebrekkige digitale vaardigheden besteedt. Laagopgeleiden verliezen tot wel 10 procent van hun werktijd op een pc. Leidinggevenden waren zich onvoldoende bewust van het productiviteitsverlies. 'Bijna twee jaar later, is dit bewustzijn nog altijd onvoldoende', concluderen de onderzoekers.

Ruim een derde van de ondervraagde managers weet niet welke ict-competenties nodig zijn in bepaalde functies. Van Deursen: 'Ze nemen onterecht aan dat werknemers over vaardigheden beschikken. De samenleving wordt steeds digitaler waardoor ook op de werkvloer hogere eisen worden gesteld aan ict-competenties van medewerkers. Vooral ouderen en laagopgeleiden scoren ondermaats.'

Hulp

Voor een kwart van de Nederlandse werknemers is geen hulp beschikbaar bij ict-problemen. Drie kwart roept de hulp van een collega of de helpdesk in. 'Hulp vragen aan een collega is vaak sneller maar hiermee wordt ook de collega van zijn eigen werk gehouden en hierdoor gaat extra productiviteit verloren', benadrukken de onderzoekers.

Volgens de onderzoekers blijven hulpmiddelen als trainingen onbenut om ict-competenties te verbeteren. Het bedrijf promoot deze trainingen niet, er is tijdsgebrek of men vindt het trainen van ict-competenties niet belangrijk genoeg. Bijna de helft van het personeel neemt zelf geen initiatief in het volgen van trainingen. 'Oudere werknemers zien trainingen vaak als een verplichting', zegt Van Deursen. 'Verschillende groepen zouden veel baat kunnen hebben bij trainingen. Een van de ondervraagde managers uit de zorg- en bouwsector verbaasde zich erover dat het gebruik van Office een hele opgave is voor jongere werknemers, terwijl ze met hun ogen dicht hun telefoon bedienen of Whatsapp-berichten sturen.'

De onderzoekers benadrukken dat in alle onderzochte sectoren ict-competenties weinig aandacht krijgen tijdens sollicitaties. Zelfstudie en leren van collega's worden als belangrijkste bronnen genoemd voor het verkrijgen van ict-competenties. Slechts een derde van de starters vindt hun vooropleiding aansluiten bij hun huidige functie. 33 procent van de managers geeft aan dat zij het moeilijk vindt om mensen met de juiste ict-competenties te vinden. De resultaten geven aanleiding om de afstemming tussen onderwijs en bedrijfsleven kritisch te evalueren wanneer het gaat over ict-competenties. 'Dit geldt eens te meer voor ict-professionals. Slechts de helft van de managers is bekend met competentiestandaarden, een nog kleiner aantal gebruikt dit in de eigen organisatie of in een specifiek opleidingsplan.'

Digivaardig & Digiveilig

Digivaardig & Digiveilig is een samenwerkingsverband tussen bedrijfsleven, overheid en maatschappelijke organisaties om de digitale vaardigheid van de Nederlandse (beroeps)bevolking te vergroten en tevens om het vertrouwen in ict en internet te bevorderen.

Het onderzoek ‘Zicht op ICT-competenties 2013’ bestaat uit twee delen. Er zijn in totaal 51 managers en twaalfhonderd werknemers uit zes verschillende sectoren geïnterviewd. Dat zijn creatieve industrie, high tech-systemen en materialen (HTSM), logistiek, zorg, bouw en overheid. Het onderzoek is uitgevoerd door prof. dr. Jan van Dijk en dr. ing. Alexander van Deursen van de Universiteit Twente in Enschede in opdracht van Digivaardig & Digiveilig.