De rechter in Zutphen heeft het loonoffer van 10 procent dat het advies- en detacheringsbedrijf Interwerk aan werknemers vroeg, naar de prullenbak verwezen. Twee werkneemsters die de zaak aanspanden via FNV Bondgenoten houden het loon volgens de afgesproken arbeidsovereenkomst. Deze uitspraak heeft mogelijk grote gevolgen voor ict-dienstverlener Capgemini, die onlangs een aantal medewerkers een loonoffer vroeg tot 20 procent.
De rechter oordeelt dat de kern van een arbeidsovereenkomst, het recht op het afgesproken loon tegenover het recht op de afgesproken arbeid, niet eenzijdig aangepast mag worden. ‘Het loon is immers de primaire prestatie van de werkgever’, aldus de rechter. Interwerk, dat onder andere ook applicatiebeheerders en software levert, heeft op 9 april 2013 het onterecht ingehouden loon, plus rente terugbetaald aan de werkneemsters. Ook betaalt de werkgever de proceskosten.
‘De rechter heeft ons pleidooi integraal overgenomen’, zegt arbeidsrechtjurist Maria Lamers van FNV Bondgenoten. ‘Het loon is namelijk de belangrijkste tegenprestatie die de werkgever levert voor het werk dat iemand verricht. Als daaraan wordt getornd, torn je aan de basis van het arbeidsrecht en valt de hele inkomenszekerheid weg. Een werknemer kan ook niet op eigen houtje beslissen om ander werk binnen een bedrijf te gaan doen.’
Capgemini
Onlangs kwam de ict-dienstverlener Capgemini in Utrecht in het nieuws met een verzoek aan medewerkers om loon in te leveren. In eerste instantie werden driehonderd duurdere werknemers gevraagd om een loonoffer te brengen tot wel 30 procent. Later werd dit percentage teruggebracht naar 20 procent. De vakbonden FNV Bondgenoten, CNV Dienstenbond en De Unie steunen het Capgemini-personeel in hun loonstrijd. De ict-dienstverlener houdt voet bij stuk, waarop medewerkers zich zijn gaan beraden op acties.
De eerste actie bestond uit het versturen van een e-mailbom. Ook een laatste oproep heeft Capgemini niet op andere gedachten kunnen brengen en de dienstverlener blijft vasthouden aan een loonoffer. De medewerkers overwegen nog steeds acties te ondernemen. Wat de gevolgen van deze uitspraak van de rechter in Zutphen zijn voor Capgemini is vooralsnog onbekend. De ict-dienstverlener bestudeert de uitspraak en moet nog met een reactie komen.
Gevolgen voor andere loonoffers en demoties
‘Dit is een echte doorbraak en een belangrijk signaal aan werknemers om eenzijdige verslechteringen niet zomaar te accepteren’, zegt coördinator arbeidsvoorwaarden Toon Wennekers van FNV Bondgenoten over de Interwerk-uitspraak. ‘De rechter oordeelt klip en klaar dat het niet mogelijk is eenzijdig de arbeidsovereenkomst te wijzigen. En dat geldt dit uiteraard des te meer voor een zo primaire arbeidsvoorwaarde als het loon. Wij gaan er vanuit dat deze uitspraak ook gevolgen heeft voor andere loonoffers en demoties die bedrijven willen doorvoeren, bijvoorbeeld in het geval van Capgemini.’
Vanaf 2011 heeft Interwerk diverse reorganisaties doorgevoerd, waarbij al een aantal secundaire arbeidsvoorwaarden voor werknemers zijn verschraald of zelfs zijn ingeleverd. Interwerk legde daarbovenop aan de werknemers ook nog een verklaring ter ondertekening voor, waarin zij afstand deden van 10 procent van het bruto salaris. ‘Een aantal werknemers stemde terecht niet in met dit loonoffer’, vervolgt Lamers. ‘Zij waren van mening dat de gevolgen te groot voor hen waren. Niet alleen verloren zij 10 procent van hun loon, maar als Interwerk alsnog failliet zou gaan, of gewoon zou besluiten om te stoppen, dan zou hun ww-uitkering worden gebaseerd op het verlaagde loon. Dat is nu van de baan voor de werknemers die geen verklaring hebben ondertekend.’
Niet zomaar tekenen
Werknemers die wel hebben getekend voor het loonoffer, zijn daar aan gebonden en krijgen geen loon terug. Lamers: ‘Het is dus belangrijk om niet zomaar te tekenen voor verslechteringen.’ De vakbond signaleert in verschillende branches dat werkgevers proberen werknemers, soms onder druk, te laten tekenen voor verslechteringen. Bijvoorbeeld minder uren werken, voor minder loon. Dit heeft ook effect op bijvoorbeeld de opbouw van pensioen en een ww-uitkering als je zonder werkt komt te zitten.
Lees ook