Zo'n 40 procent van de Nederlandse ziekenhuizen stapt over op een nieuw elektronisch patiëntendossier (epd) annex ziekenhuisinformatiesysteem (zis). De overige ziekenhuizen investeren volop in de doorontwikkeling van hun huidige epd/zis-systemen. In dit marktsegment is Chipsoft de absolute marktleider, maar valt de groei van Epic in het afgelopen jaar op én het recente grote contract van Siemens. CSC-iSoft is de grote verliezer en moet zelfs vrezen voor het behoud van zijn positie op de Nederlandse epd/zis-markt. Dit blijkt uit een overzicht van adviesbureau M&I/Partners.
Ziekenhuizen stellen steeds hogere eisen aan hun informatievoorziening, stelt M&I Partners. Het belang van een goede digitale ondersteuning van de zorg wordt groter; het delen van informatie in een ziekenhuis maar ook met ketenpartners, zoals huisartsen, apothekers en laboratoria, wordt belangrijker. Niet alleen over zorg maar ook over onderzoek, onderwijs, kwaliteit én financiën. De eis dat een ziekenhuis beter inzichtelijk moet maken waarmee het bezig is en daarover verantwoording moet afleggen - een goed voorbeeld is de recente verplichting om op het web de sterftecijfers te publiceren - vraagt om een beter epd/zis met geïntegreerde functionaliteit. In zo'n systeem zijn eenmalig vastgelegde gegevens voor meerdere doeleinden te gebruiken en raken onderdelen als dossiervorming, zorglogistiek, zorgadministratie, analyse en rapportage meer en meer onderling verweven.
Selectietrajecten
Volgens het Amersfoortse adviesbureau investeren alle ziekenhuizen in Nederland dan ook in hun epd/zis-voorzieningen. Dat gebeurt via het doorontwikkelen van de standaard systemen die ze al in huis hebben, of door de aanschaf van nieuwe oplossingen. Bij de laatste keuze vormen de toenemende fusies en samenwerkingen regelmatig een aanleiding voor vervanging, net als in het huis hebben van maatwerk. Voor ict-afdelingen van ziekenhuizen begint het ondoenlijk te worden hun zelf ontwikkelde oplossingen van geïntegreerde functionaliteit te voorzien en steeds bij te blijven met nieuwe wet- en regelgeving. Dan vormen de standaardoplossingen op de markt een alternatief.
In 2013 kozen zeven ziekenhuizen voor iets nieuws; nog eens veertien instellingen hebben een selectietraject in gang gezet. M&I/Partners verwacht dat nog eens ruim vijftien ziekenhuizen zo'n traject op korte termijn zullen starten. Daarmee komt het aantal ziekenhuizen dat naar een nieuw epd/zis overstapt op bijna veertig, goed voor zo'n 40 procent van het totaal aantal ziekenhuizen (92) in Nederland.
Epic en Siemens
Wat opvalt is de groei van de Amerikaanse leverancier Epic die in 2013 vier ziekenhuizen binnenhaalde en daarmee zijn klantenbestand verdubbelde. M&I/Partners zoekt een verklaring in de aangeboden geïntegreerde functionaliteit in combinatie met de ontwikkelkracht en een staat van dienst op het gebied van voorspelbare implementaties.
Wat verder in het oog springt is het grote epd/zis-contract - waarde ruim vijftig miljoen euro - dat Siemens recent sloot met het Erasmus MC in Rotterdam en Universitair Medisch Centrum Groningen. Beide ziekenhuizen gaan afzonderlijk gebruikmaken van het Soarian-systeem van Siemens. Hierin wordt zowel administratieve als zorggerelateerde informatie per patiënt digitaal vastgelegd in één elektronisch dossier. Dat moet de informatievoorziening aan de patiënt verbeteren en bovendien een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de coördinatie van de zorg en veiligheid van de patiënt. Ook kunnen door de digitale standaarden data eenvoudiger gebruikt worden voor onderwijs en onderzoek.
Geen zorgen
Het aantal epd/zis-leveranciers op de Nederlandse markt is beperkt. Een poging van het Portugese softwarebedrijf Alert om een voet tussen de deur te krijgen, faalde na een mislukt avontuur bij een aantal ziekenhuizen. Daarom vormen Epic en Siemens met zijn moderne oplossing Soarian dan ook welkome alternatieven voor traditionele spelers als Chipsoft, CSC-iSoft, McKesson en Siemens-i.s.h.med (SAP).
Een woordvoerster van het Nederlandse Chipsoft, veruit de markleider, zegt dat haar bedrijf zich echter geen zorgen maakt en spreekt van een gezonde concurrentiestrijd. De druk ligt volgens haar niet zozeer bij Chipsoft maar bij andere bedrijven. 'Wij hebben veel geïnvesteerd in ons zis/epd-product Hix, dat bijvoorbeeld een innovatief ketendossier bevat, en boeken er succes mee. We kijken met Hix ook naar de internationale markt.'
Van het toneel?
De grote verliezer is momenteel CSC-iSoft (officieel CSC Healthcare Benelux). Het marktaandeel wordt steeds kleiner en M&I/Partners constateert zelfs dat het bedrijf de slag om de Nederlandse epd/zis-markt dreigt te verliezen. Ook de elf ziekenhuizen die nu nog klant zijn van CSC-iSoft, hebben een selectietraject gestart of gaan dat doen. CSC nam het noodlijdende iSoft medio 2011 over. Toen al klaagden ziekenhuizen over de trage modernisering van de software.
Het lijkt er op dat het vertrouwen van de ziekenhuizen, vaak trouwe klanten, in de prestaties van het nieuwe epd/zis-platform Lorenzo van CSC er na de overname niet groter op is geworden. Jammer, want iSoft en zijn voorgangers zijn al ruim veertig jaar aanwezig op de Nederlandse ict-markt. De oorsprong gaat terug tot 1972, toen bij het toenmalige Academisch Ziekenhuis Leiden (het huidige LUMC) een zis werd getest en later op landelijke schaal werd uitgebouwd.
Reactie CSC
CSC is het overigens niet eens met de analyse van M&I. 'Het beeld dat ziekenhuizen geen vertrouwen in Lorenzo zouden hebben of dat Lorenzo niet gereed zou zijn, behoeft correctie', zegt een woordvoerster. 'Vorige week op de beurs Zorg & ICT hebben we wat dat betreft een belangrijk toetsingsmoment gehad. De demo's van Lorenzo, dat naast epd- ook zis-functionaliteit beschikbaar heeft voor de Nederlandse markt, konden rekenen op positieve reacties. Klanten zien dat het platform verder ontwikkeld is dan ooit en beoordeelden de oplossing positief.'
Verder wijst zij er op dat de modules van Lorenzo voor geneesmiddelenlogistiek en het verpleegkundig dossier intussen in pilot of al live zijn bij Nederlandse ziekenhuizen en dat het product in Groot-Brittannië inmiddels een bewezen oplossing is. Lorenzo draait daar bij tien 'trusts'. Naast academische, algemene en psychiatrische ziekenhuizen betreft het trusts die naast ziekenhuiszorg ook eerstelijnszorg en thuiszorg leveren. 'Sinds januari zijn er maar liefst drie nieuwe trusts live gegaan, allemaal met een big-bang-implementatie. De ervaring die daarbij is opgedaan, is ook beschikbaar voor de Nederlandse markt.'
De zegsvrouw meldt tenslotte dat CSC als ict-concern veel breder opereert dan enkel als epd/zis-leverancier. 'Sinds de overname zijn we juist sterk in de combinatie van software met infrastructuur en ict-kennis. Een goed voorbeeld daarvan is ons aanbod voor de eerstelijnszorg: Microhis X as a Service. We hebben bovendien meer en meer gevarieerde ict-expertise dan andere leveranciers in huis, bijvoorbeeld op het gebied van informatiebeveiliging. CSC kan zorginstellingen op ict-vlak volledig ontzorgen.'
Lees ook