Geplaagde KVK houdt consultatie Handelsregister

Tot 30 juni loopt er de online-consultatie 'Datavisie Handelsregister' over het gebruik van data uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KVK). Ondernemers en andere belanghebbenden kunnen meedenken over hoe deze data integer zijn te gebruiken. De raadpleging is georganiseerd door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en de KVK. Het bestuursorgaan ligt regelmatig onder vuur over het gevoerde databeleid.

Volgens de Nederlandse Handelsregisterwet is een groot deel van de gegevens in het register openbaar. Daardoor is de KVK - als uitvoerder van deze wet - verplicht gegevens te leveren als daarom wordt gevraagd. Het gaat dan bijvoorbeeld om het vestigingsadres en de naam van de bestuurders. Openbaarheid is belangrijk omdat dit bijdraagt aan de rechtszekerheid in het economische verkeer: ondernemers kunnen zien met wie zij zaken doen. Ditzelfde geldt voor consumenten (burgers) wanneer zij bijvoorbeeld een conflict met een bedrijf hebben, aldus het zelfstandig bestuursorgaan.

De afgelopen jaren is er discussie ontstaan over die openbaarheid van gegevens in het Handelsregister. Bijvoorbeeld over de wenselijkheid van het afschermen van data in het belang van privacy en veiligheid. Daarover werden en worden zijn een reeks rechtszaken gevoerd. Zo maakt Stichting Privacy First zich zorgen over de uitbreiding van het Handelsregister met het zogeheten ubo-register. In dat openbare register staat persoonlijke informatie over alle uiteindelijke belanghebbenden (ubo: ultimate beneficial owner) van in Nederland opgerichte bedrijven te staan. De stichting vindt dit een schending van het Europese privacyrecht en stapte naar de rechter. 

Ook vanuit de hoek van ondernemers klinkt er kritiek. Sommigen vrezen dat criminelen het register gaan misbruiken voor chantage, afpersing of zelfs ontvoering van een ondernemer. Werkgeversvereniging VNO-NCW en MKB-Nederland hamerden al op een dichtgetimmerde ict-beveiliging. Er zijn ook positieve geluiden te horen: het ubo-register zorgt voor openheid en maakt een einde aan schimmige bedrijfsconstructies. Dat komt het eerlijk zaken doen ten goede.

Databankenrecht

In andere kringen heerst er eveneens ontevredenheid. Zo is de Vereniging voor zakelijke b2b informatie (Vvzbi) een rechtszaak gestart tegen de KVK. De branchevereniging, opgericht door zes aanbieders van krediet- en bedrijfsinformatie Altares Dun & Bradstreet, CreditDevice, Creditsafe, Company.info, DR3Data en Graydon, meent dat de kamer onrechtmatig een beroep doet het op het databankrecht om daarmee het recht op hergebruik van handelsregisterinformatie vergaand te beperken.

Volgens de branchevereniging probeert de KVK met de opgestelde regels een monopolie te verkrijgen op het gebruik van dit register, wat in strijd is met de Europese Hergebruikrichtlijn en de Open Data Richtlijn. Deze richtlijn schrijft voor dat openbare overheidsinformatie ruim beschikbaar moet zijn voor diensten met toegevoegde waarde en overheden hergebruik van dit soort informatie niet met een databankenrecht mogen beperken. Nu (her)gebruiken Vvzbi-leden bijvoorbeeld informatie uit het Handelsregister en verrijken dit om zo commerciële diensten aan te bieden.

Voor de rechtszaak die Vvzbi is gestart, moet nog een zittingsdatum worden geprikt. In de tussentijd heeft de vereniging een kort geding aangespannen. De KVK wil namelijk de uitspraak van de rechtszaak niet afwachten en de nieuwe voorwaarden grootafnemers op 1 december laten ingaan (voor individuele afnemers gelden de nieuwe regels al vanaf 1 januari van dit jaar). De Vvzbi eist in het kort geding dat zolang er geen uitspraak is in de andere rechtszaak, er een status quo wordt gehandhaafd. Naar verwachting spreekt de voorzieningenrechter zich hier aankomende vrijdag over uit.

Gratis opvragen

Dan is er ook de Open State Foundation. Deze belangenbehartiger voor open data wil in navolging van de Europese Hergebruikrichtlijn dat het raadplegen van het Handelsregister gratis wordt. In andere Europese landen is dat al het geval. Hoewel het onderwerp al een aantal keren in de Tweede Kamer is besproken, lijkt er weinig schot in de zaak te zitten. Sterker nog, het ministerie van EZK heeft de KVK niet belet het databankenrecht op het Handelsregister toe te passen.

Begin 2019 won de KVK een Big Brother Award van Bits of Freedom vanwege het schenden van de privacy van met name zzp’ers omwille van het doorverkopen van persoonsgegevens van ondernemers aan derden. Hoewel het bestuursorgaan daar maatregelen tegen heeft getroffen, zit het toch in een spagaat van openbaarmaking en vercommercialisering van handelsgegevens. De KVK moet immers zijn eigen broek ophouden.

Consulteren

Of de online-consultatie, die nog tot het einde van de maand loopt, tot nieuwe inzichten leidt, is afwachten. De Vvzip toont zich bereid tot meedenken en zegt in een reactie. 'Het is belangrijk dat er goed wordt nagedacht welke gegevens er momenteel worden opgenomen in het Handelsregister. Zeker als het gaat om het belang van privacy. Bij de inschrijving zijn daar al best wat verbeteringen in aan te brengen. Belangrijk is wel dat de gegevens die uiteindelijk worden opgenomen en vastgelegd in het register, en dus een belangrijke rol spelen in het economische en maatschappelijk verkeer, op een moderne, snelle en betaalbare manier beschikbaar zijn voor iedereen. Dus ook voor intermediairs die daar vervolgens weer diensten met toegevoegde waarde op kunnen ontwikkelen.'

Ook Privacy First zegt mee te doen aan de raadgeving, al vraagt bestuurslid Paul Korremans zich af of het uiteindelijk wat oplevert. 'Alle standpunten zijn nagenoeg bekend.' Het ministerie van EZK zal de uitkomsten van de consultatie eind deze zomer voorleggen aan de Tweede Kamer.